زهر زنبور عسل مایعی است تلخ مزه، به رنگ روشن، دارای وزن مخصوص۱۳۱/۱ ، بوی خاص و واکنش اسیدی که در مجاورت هوا به سرعت خشک می شود و در اثر خشک شدن ۳۰ تا ۴۰ در صد آب آن از دست میرود.
زهر زنبور عسل ترکیب بسیار پیچیده ای دارد و دست کم ۸ نوع پروتئین در آن شناسائی شده است. مهمترین پروتئین های زهر زنبور عسل عبارتند از : ملیتین ، فسفولیپاز A و آپامین. پنج پروتئین دیگر شامل دوپامین ، هیستامین ، پپتید منهدم کننده سلولهای مست ، مینامین و هیالورونیداز هستند.
واکنش بدن انسان در مقابل زهر زنبور عسل
بدن افراد مختلف نسبت به زهر زنبور عسل واکنش های متفاوتی نشان می دهند که بیشتر واکنش های ممکن خطرناک نبوده و ظرف چند ساعت تا چند روز برطرف می شود، ولی در حالت حساسیت شدید، چنانچه بیمار نیش خورده زود به بیمارستان منتقل نشود سبب مرگ وی می شود .
به طور کلی انواع حساسیت ها در مقابل نیش زنبور عسل را می توان به ۵ دسته تقسیم کرد.
حساسیت موضعی : در این نوع حساسیت، در موقع نیش خوردگی درد و تورم ایجاد می شود. بیشتر مردم در مقابل نیش زنبور عسل همین نوع حساسیت را از خود نشان می دهند.
خارش عمومی بدن : در این نوع حساسیت، علاوه بر درد و تورم موضع نیش خوردگی، مناطق مختلف بدن ممکن است دچار خارش شود .
واکنش منطقه ای : در این نوع حساسیت ، علاوه بر درد و تورم نقطه نیش خورده، منطقه وسیعی از اطراف محل نیش خوردگی دچار درد و سوزش می شود .
بیهوشی یا بی حسی قسمتی از بدن : در این نوع حساسیت، ممکن است شخص بی هوش شود یا برخی از عضلاتش فلج شود .
واکنش بحرانی : در این حالت، بدن حساسیت بسیار شدیدی نشان می دهد، زیرا زهر زنبور عسل روی دستگاه اعصاب فرد حساس نیش خورده موثر واقع می شود. اختلالات فیزیولوژیکی بسیار حاد مثل تنگی نفس، اختلالات قلبی و انقباضات وریدی از جمله عوارض مربوط است که ممکن است ظرف کمتر از یک ساعت فرد نیش خورده را بکشد. در این گونه موارد اگر چه بسیار نادر است، ولی باید فورا فرد نیش خورده ای که دچار حالات مذکور شده است، به بیمارستان منتقل شود وتحت درمان قرار گیرد. برای کاهش اثر سم، باید هر چه زودتر کیسه یخ روی موضع نیش خوردگی قرار داده شود و با تزریق آدرنالین و آنتی هیستامین به فرد بیمار، وی را از مرگ نجات داد.
خواص درمانی زهر زنبور عسل
زهر زنبور عسل هنوز به عنوان یک داروی رسمی معرفی نشده است اما کاربردهای مثبت تحقیقاتی آن نشان میدهد در آینده نزدیک از این ماده به طور وسیع در درمان برخی بیماریها استفاده شود .
تا کنون از زهر زنبور عسل به روشهای مختلف در درمان برخی بیماری ها از جمله : اختلال و التهاب عصبی، اختلال پوستی، مالاریا، بیماری های چشم، گواتر، فشار خون بالا، رماتیسم مفصلی، درد مفاصل، آرتریت، نقرص، ام اس و حساسیت شدید به زهر زنبور عسل را تحت مراقبت های خاص با تزریق زهر خالص زنبور عسل مورد معالجه قرار داده اند.
طریقه به کار بردن سم در درمان هر نوع بیماری اصول و روش خاص خود را دارد و در صورت عدم رعایت روشهای آن باعث عوارض ناخوشایندی خواهد شد.
در تحقیقات جدید دانشمندان دریافتند که زهر زنبور عسل باعث بهبود عملکرد مغز می شود. زهر زنبور قدرت یادگیری و حافظه را بهبود می بخشد این اثر زهر، به خاطر وجود پپتید آپامین در زهر زنبور عسل است.
همچنین استفاده از نیش زنبور عسل در تخفیف سردردهای میگرنی و پلی نوریت در حال بررسی است.
زهر زنبور عسل ضدالتهاب، ضد باکتری و ضد قارچ است و به علاوه پس از مصرف در بدن موجب آزادسـازی ترکیبات طبیعی ضدالتهابی به ویژه کورتیـزول و آزادسازی هورمون پیش ساز کورتیزول می شود.
آسیب های لیگامان ها، تاندونیت، بورسیت‎، فیبروزیت و دیگر تروماهای بافت نرم از جمله بیماریهایی است که بـا نـیـش زنبور عسل به خوبی درمان می شوند.
استفاده از زهر زنبور عسل موجب تاخیر در انعقاد خون به ویژه در رگهای کوچک می شود و می توان از آن در بهبود جریان خون بهره برد.

جالب است بدانید زنبور عسل بعد از نیش زدن به دلیل وصل بودن انتهای نیش به روده ها و پاره گی آنها می میرد. در واقع زنبور با نیش زدن جان خود را فدا می کند.