زنبور عسل کارگر در سنین ۱۰ تا ۱۷ روزگی از عمر خود در شرایط وفور مواد قندی مثل شهد گل ها یا شربت شکر قادر به تولید موم است. چنانچه در خارج از این دوره سنی احتمالا بتواند موم تولید کند مجبور است که از ذخایر چربی بدن خود استفاده کند که این امر موجب کوتاه شدن عمر زنبور کارگر می شود .
زنبورعسل کارگر موم را توسط چهار جفت غده موم ساز که در طرفین و زیر چهار حلقه آخر شکم قرار دارند تولید می کند. موم تولید شده توسط زنبور عسل ابتدا به شکل مایع است که در کیسه های کوچک ذخیره موم در طرفین غدد موم ساز ذخیره می شود. موم مایع پس از ترشح در مجاورت هوا جامد می شود و به صورت پولک تغییر شکل می دهد. سپس پولکها ی مومی توسط پاهای عقبی به کمک پاهای جلویی به طرف قطعات دهانی منتقل می شود و پس از آغشته شدن با بزاق دهان به آن شکل داده می شود و از آن در ساختن حجره های شان استفاده می شود. زنبورهای کارگر برای ساختن یک کیلو گرم موم به خوردن ۸ تا ۱۲ کیلوگرم عسل نیاز دارند .
برای خواندن مطلب شکرک زدن عسل کلیک کنید.
رنگ موم تازه ترشح شده سفید است و شانهای تازه بافته شده نیز به همین رنگ است اما به تدریج که درشان های نو نوزاد پرورش داده می شود با تجمع پوسته های لاروی و شفیره گی در داخل حجره ها، رنگ شان ها تیره می شود به طور کلی رنگ گرده انواع گلها، صمغ یا بره موم و پوسته های لاروی و شفیره گی از عوامل تغییر رنگ موم محسوب می شود .
میانگین ترکیب شیمیایی موم زنبور عسل معمولی (آپیس ملیفرا) عبارت است از: هیدرو کربن ۲۱ تا ۳۳ کربنه (۱۶%) ، الکل های ۲۴ تا ۳۶ کربنه (۳۱%) ، اسیدهای آلی مختلف عمدتا ۱۶ کربنه (۳۱%) ، اسیدهای هیدروکسی ، عمدتا ۱۶ کربنه (۱۳%) ، دیول ها (۳%) و سایر مواد (۶%) موم خالص متشکل است از برخی انواع استرها، اسید های چرب، الکل ها و هیدروکربن های سنگین .
خواص فیزیکی موم
موم خالص زنبور عسل معمولی ماده ایست که به صورت مایع ترشح می شود و بلافاصله پس از ترشح و قرارگرفتن در معرض هوا جامد می شود. موم جامد شده ماده ای است بی شکل، دارای بوی عسل، بی طعم، نرم، قابل ارتجاع (در شرایط نسبتا گرم)، خشک و شکننده (در حالت سرد) دارای وزن مخصوص۰/۹۵ غیر قابل حل در آب، اندکی قابل حل در الکل سرد و قابل حل در روغن های تثبیت شده، اتر، کلروفرم، بنزن و دی سولفید کربن. درجه حرارت ذوب موم تازه ۴/۶۴ درجه سانتیگراد وچگالی آن ۹۶۳/۰ می باشد.
